İti An Çomağı Hazırla

Başlık için kusura bakmayın ama genel olarak sıklıkla kullanılan bir terim olunca ve biraz olasılık öğrenmek isteyince dilime yapıştı. Hepimizin sık sık başına gelir, birisi hakkında konuşurken ya da bir olayı anlatırken ilgili kişi ya da kişilerin hem de hiç ihtimal vermediğiniz bir anda karşınıza çıkması durumudur. Bunun gibi günlük hayatımızdaki karşılaştığımız benzer birçok olaya ya şahit oluruz ya da yakınlarımızdan dinleriz. Genelde bu tür rastlantılar 6.his, enerji gibi metafiziksel bir şekilde açıklanır. Benim burada dikkatinizi çekmek istediğim ise bu tür olayların cevabının olasılık hesaplamalarında olduğu. Tabii ki burada bilinmeyen birçok ihtimal var yani günde kaç konu konuştuğunuz kaç kere dedikodu yaptığınız vs. ama kesin olarak bir rakama bağlayamasak ta yaklaşık ve akılcı olarak tahmin edebilir isek en azından bize fikir verecek bir sonuca ulaşabiliriz.

Joseph Mazur’un “Şansın Matematiği” kitabını okuyordum. Aslında tamda yukarıda belirttiğim gibi karşımıza çıkan rastlantıların ne kadarı mucizevi olduğu ya da ne kadar bizi şaşırtmalı sorusuna cevap arıyordum. Şöyle bir örnekten bahsediliyor. Anthony Hopkins, bir film için hazırlanırken filmin kitabını almak için kitapçıya gider ama bulamaz bir türlü. Daha sonra bir bankta otururken terkedilmiş bir kitabı fark eder. Ne ola ki? Tahmin ettiğiniz üzere aradığı kitap hem de yazarın orijinal kopyası. Başlı başına inanılmaz.

Bizim kitabımızın ilerleyen kısımlarında bunun ihtimalleri üzerine bazı hesaplar var. Kitabı birebir kopyalamama adına hesaplamaları burada paylaşmayacağım hem de okuma parçamızı rakamlarla boğmayalım.

Olay Londra’da ve internetin, mobil teknolojilerin olmadığı 1976 yılında geçiyor. Yılı belirmek şundan önemli Londra’da kişilerin okudukları kitapları parklarda bırakmaları (ki başkaları da okuyabilsin) oldukça yaygın bir gelenekmiş o yıllarda. Nede olsa “download” ya da e-mail yok.

O tarihte 111 mağaza olduğu, bunların çoğunun olayın da geçtiği Hyde park civarında olduğu ve kitap alma oranları gibi birçok kesin veriyi birkaç varsayım ile birleştirince göreceli olarak 72.000’de 1 ihtimal ile gerçekleşecek bir olay olduğunu hesaplanıyor.

Umarım aranızda poker oynamış en azından kuralları bilen birileri vardır. Ve bir süre oynadığınızda elinize aynı renkten ve sıralı olarak en yüksek 5 kağıdın gelme ihtimali nedir (floş Royal)? Evet tahmin edeceğiniz üzere yaklaşık olarak Anthony Hopkins vakası ile aynı.

Buradan ne sonuç çıkartabiliriz? Matematik bilen birisi mucizelere inanmamalı mı? Bence hayır ama çıtayı biraz daha yükselttiği bir gerçek.